محمد بن عبدالله بن جعفر
|
آرامگاه شهدای کربلا | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن عبدالله بن جعفر طیار |
| خویشاوندان | حضرت زینب(س)؛ امام علی(ع) |
| وفات | ۶۱ق ، کربلا؛ |
| علت وفات | شهادت در کربلا |
| مدفن | مقبره شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین (ع) |
محمد بن عبدالله بن جعفر از یاران امام حسین(ع) که در واقعه کربلا شهید شد. او به همراه برادرش عون نامه پدرشان را به امام حسین(ع) رساند و همراه امام به کربلا رفت و در روز عاشورا به دست عامر بن نهشل تیمی به شهادت رسید. مادر او خوصا بنت خفصه بن ثقف نام داشت اگرچه در برخی منابع مادرش را حضرت زینب(س) یا کنیز عبدالله دانسته‌اند.
مقبره او در کنار سایر شهدا در مقبره شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) است.
نسب
پدر او عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب، از صحابه پیامبر(ص) و جدّ او جعفر طیار است که رسول خدا(ص) او را به عنوان سرپرست مسلمانان در هجرت به حبشه برگزید. مادر او خوصاء دختر حفصة بن ثقف معرفی شده است؛ اگرچه برخی منابع مادر او را حضرت زینب(س) یا کنیز عبدالله دانسته‌اند.
در منابع تاریخی افرادی به عنوان فرزندان محمد بن عبدالله بن جعفر نام برده شده‌اند؛ به همین دلیل می‌توان گفت او دارای زن و فرزند بود است.
نامه عبدالله بن جعفر به امام حسین(ع)
از امام سجاد (ع) نقل است، پس از آنکه ما از مکه خارج شدیم، عبدالله بن جعفر نامه‌ای برای امام حسین(ع) نوشت و آن را توسط دو فرزندش محمد و عون خدمت امام فرستاد. بر اساس گزارش ابن اعثم کوفی، عبدالله در این نامه از امام درخواست کرد از عزم خود باز گردد و در مقابل او از یزید و تمام بنی امیه برای امام، همراهان و اموالش امان می‌گیرد؛ ولی امام حسین(ع) این پیشنهاد را نپذیرفت. طبق نقل بلاذری نامه عبدالله در ذات عرق به دست امام رسید. عبدالله به فرزندانش سفارش کرد، اگر امام بر حرکت خود به سمت کوفه مصمم است، با او همراه شوند و در کنار او جهاد کنند.
شهادت
در روز عاشورا، محمد قبل از برادرش به میدان رفت و رجز ذیل به او منسوب است:
|colspan="2"|| نَشْكُو إِلَى اللَّهِ مِنَ الْعُدْوَانِ | فَعَالَ قَوْمٍ فِي الرَّدَى عُمْيَانٍ | |
| قَدْ بَدَّلُوا مَعَالِمَ الْقُرْآنِ | وَ مُحْكَمَ التَّنْزِيلِ وَ التِّبْيَانِ | |
| وَ أَظْهَرُوا الْكُفْرَ مَعَ الطُّغْيَان | ||
| به خدا شکایت می‌کنیم از کردار قومی | که کورکورانه به سوی هلاکت می‌روند؛ | |
| نشانه‌های قرآن را تغییر دادند | و بیان محکم تنزیل و تبیان را | |
| و کفر و سرکشی را آشکار ساختند. | ||
نقل شده که او پس از کشتن چندین نفر، به دست عامر بن نهشل تمیمی به شهادت رسید.
در زیارت الشهداء نام او آمده و قاتلش لعن شده است.
- السَّلَامُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الشَّاهِدِ مَکانَ أَبِیهِ وَ التَّالِی لِأَخِیهِ وَ وَاقِیهِ بِبَدَنِهِ لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ عَامِرَ بْنَ نَهْشَلٍ التَّمِیمِی
عبدالله بن جعفر شهادت فرزندانش کنار امام حسین(ع) را از منت‌های خدا بر خود می‌دانست و همواره خداوند را شکر می‌گفت که اگر خود نتوانست همراه امام باشد فرزندانش امام را یاری کردند.
مقبره
مقبره محمد بن عبدالله در کنار دیگر شهدای کربلا در مقبره شهدای کربلا در حرم امام حسین(ع) واقع شده است. بر اساس نظر شیخ مفید وقتی لشکر ابن سعد از کربلا خارج شد عده‌ای از قبیله بنی‌اسد شهدای کربلا به جز امام حسین(ع)، علی‌اصغر و عباس بن علی را در یک قبر دفن کردند.
پانویس
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۸۳ق، ج۱، ص۳۲۳.
- ↑ ابی مخنف، مقتل الحسین، ۱۳۶۴ش، ص۲۳۹؛ طبری، تاريخ طبری، ۱۳۵۸ق، ج۴، ص۳۵۹؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۹۵-۹۶.
- ↑ عماد الدین طبری، کامل بهایی، مکتب مرتضوی، ج۲، ص۳۰۳.
- ↑ ابن حبان، الثقات، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۳۱۱.
- ↑ صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۱۲۳؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۱۶۷.
- ↑ صالحی حاجی آبادی، شهدای نینوا، ۱۳۹۶، ص۱۲۲.
- ↑ ابی مخنف، مقتل الحسین، ۱۳۶۴ش، ص۶۹.
- ↑ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۶۷.
- ↑ بلاذری، جمل من انساب الاشراف، دارالفکر، ج۳، ص۳۷۷.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۸ و ۶۹.
- ↑ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۱۱.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۱۰۶.
- ↑ ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۴۹۱.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۴؛ ابی مخنف، مقتل الحسین، ۱۳۶۴ش، ص۲۲۵-۲۲۶.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۴
منابع
- ابن اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۱۱ق.
- ابن حبان، محمد، الثقات، حیدرآباد، موسسه الکتب الثقافة، ۱۳۵۹ق.
- ابن شهرآشوب، محمد بن علی، المناقب، قم، نشر علامه، ۱۳۷۹ق.
- ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، تصحیح: جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.
- ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، قاهره، مدنی، ۱۳۸۳ق.
- ابوالفرج اصفهانى، علی بن الحسین، مقاتل الطالبيين، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۹ق.
- ابی مخنف، لوط بن یحیی، مقتل الحسین، تحقیق حسن غفاری، قم، حسن غفاری، ۱۳۶۴ش.
- بلاذری، احمد، جمل من انساب الاشراف، تحقیق سهیل و ریاض، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
- ذهبی، محمد، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتب العربی، ۱۴۲۲ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، چاپ کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- صالحی حاجی آبادی، ابراهیم، شهدای نینوا، تهران، نگاه معاصر، ۱۳۹۶ش.
- صفار، محمد، بصائر الدرجات، تهران، الاعلمی، ۱۴۰۴ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاريخ طبری، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، ۱۳۵۸ق.
- عمادالدین طبری، حسن بن علی، کامل بهائی، تهران، مکتب مرتضوی، بی تا.